Më mirë i sigurt sot se i penduar mot!
Sot kërkohet kujdes maksimal se cfarë materiali konsumojmë online. Vetëm një hapje link-u mund të kompromentojë të dhënat personale.
Nëse dyshon apo je mashtruar nga dikush për t'i dërguar para, na telefononi në 00355 4 2381 381.
Më poshtë do të gjeni këshillat më të rëndësishme të navigimit në website online
Banka kurre nuk do ju kerkoje informacione konfidenciale ne telefon
Nje nga teknikat e mashtrimit qe ka pasur perdorim te madh se fundmi nga individe ose grupe te ndryshme kriminale online eshte “vishing”. Vishing, shkurtim i "voice phishing", pra mashtrim permes zerit, mbeshtetet ne manipulimin e individeve permes bisedave telefonike ose mesazheve zanore duke i shtyre t’i japin mashtruesve akses ne paisjet e tyre, te shkarkojne aplikacione te infektuara me malware ose te tregojne te dhena personale konfidenciale si kredencialet e logimit, detajet e kartes se debitit/kreditit ose te dhena te tjera financiare sensitive.
Mashtrimet vishing shpesh kane objektiv perfitimin financiar. Duke ju mashtruar te tregoni informacione konfidenciale si psh. username dhe fjalekalimet, kriminelet mund te marrin akses te paautorizuar ne llogarine tuaj bankare dhhe te kryejne transaksione te paautorizuara.
Tregohuni vigjilent dhe ndiqni keshillat ne vijim qe te shmagni renien pre e ketyre skemave mashtruese:
Tregoni kujdes kur dikush ju telefonon per nje situate urgjente.
Ne raste te tilla, qendroni i qete, shmagni veprimet e nxituara dhe asnjehere mos jepni te dhena sensitive permes telefonit. Mashtruesit shpesh perpiqen te krijojne ndjesi urgjence per t'ju shtyre te nxitoni dhe te ndani me ta informacione sensitive ose ti jepni atyre akses ne paisjen tuaj.
Tregoni kujdes nese dikush ju kontakton ne menyre te papritur.
Tregoni kujdes nese dikush ju kontakton ne menyre te papritur duke pretenduar se eshte banka juaj ose nje institucion financiar dhe ju kerkon informacione sensitive. Raiffeisen Bank kurre nuk do t'ju kerkoje fjalekalimin tuaj, PIN-in ose numrin tre shifror CVV ne pjesen e pasme te kartes suaj ne telefon ose informacione te tjera konfidenciale me telefon.
Verifikoni identitetin e telefonuesit nese merrni nje telefonate te papritur.
Mashtruesit vishing mund t'ju telefonojne duke u prezantuar si perfaqesues te nje organizate legjitime dhe mund te perdorin teknika qe bejne qe numri I telefonit qe ju shfaqet te jete numri zyrtar i organizates. Mos i besoni nje personi vetem sepse numri i telefonit duket legjitim. Nese nuk ishit ne pritje te nje telefonate te tille ose permbajtja ju duket e dyshimte dyshimte, merrni emrin e tyre dhe departamentin e telefonuesit dhe kerkojini qe t’u telefononi ju permes nje numri zyrtar te kompanise.
Perdorni nje faktor te dyte autentifikimi (2FA) sa here te jete e mundur.
2FA shton nje shtrese sigurie duke kerkuar nje hap verifikimi dytesor, si p.sh. nje kod nje-perdorimshem i derguar me SMS apo email dhe ndihmon ne mbrojtjen e llogarive tuaja nese fjalekalimi juaj mesohet nga te tjere.
Kujdes kur ju kërkohet të shkarkohet ndonjë software ose kontroll i përkohshëm.
Mos lejoni qe persona qe ju kontaktojne ne menyre te papritur t'ju mashtroje te shkarkoni software ose te marrin kontroll te perkohshem te kompjuterit tuaj nen pretekastin e heqjes se programeve malware ose rregullimit te ndonje problemi teknik.
Besojuni instiktit tuaj.
Nese dyshoni qe nje telefonate mund te jete nje mashtrim vishing mbylleni dhe me pas nese doni te konfirmoni nese telefonata ishte legjitime, shkoni ne faqen web te organizates dhe perdorni numrin e kontaktit te publikuar ne faqen zyrtare per te komunikuar me organizaten.
Siguroni telefonat tuaj celulare
Paisjet mobile jane kthyer ne nje mjet te pandashem te jetes tone te perditshme. Ne keto paisje ju ruani informacione personale, financiare, te biznesit etj. Nese pajisja humbet ose ju vidhet, gjithe ky informacion humbet. Gjithashtu nese pajisja juaj nuk eshte siguruar siç duhet, persona keqdashes mund te aksesojne te gjitha te dhenat tuaja: fotot, kontaktet, SMS-te, dokumentet, etj.
Kujdes te shtuar duhet treguar edhe me aplikacionet qe shkarkoni ne celular. Aplikacionet mund te permbajne malware dhe te vjedhin te dhena sensitive nga pajisjet tuaja mobile (fotografite, veprimtarine ne Internet, emailet, listen e kontakteve, dokumentet etj.) madje mund edhe te pergjojne mesazhet SMS qe banka juaj mund t'ju dergoje per t'u identifikuar. Keto aplikacione mund edhe t’ju spiunojne duke perdorur mikrofonin dhe kameren ose te regjistrojne telefonatat tuaja.
Mbroni veten dhe te dhenat tuaja personale e financiare duke ndjekur keto hapa te thjeshte:
Siguroni telefonin tuaj me nje PIN ose fjalekalim unik dhe te forte (minimumi 6 shifra) per te parandaluar hyrjen e paautorizuar.
Nese eshte e mundur perdorni metoda biometrike te autentifikimit si gjurmet e gishtave per te shkyçur ne menyre te sigurt telefonin dhe aplikacionet bankare.
Aktivizoni perditesimet automatike te sistemin operativ dhe aplikacioneve te instaluara ne telefonin tuaj per te shmangur problemet e sigurise.
Kontrolloni rregullisht nese ka perditesime te reja per sistemin operativ dhe aplikacionet e instaluara ne telefonin tuaj dhe aplikojini keto perditesime nese nuk jane aplikuar automatikisht.
Mbajeni paisjet mobile me vete ne çdo kohe ose vendosini ne vende te sigurta.
Nese eshte e mundur enkriptoni paisjet per te penguar kopjimin dhe leximin e te dhenave edhe nese paisja humbet ose vidhet.
Shkarkoni aplikacione mobile vetem nga App Store-t zyrtare qe sherbejne per te blere dhe shkarkuar aplikacione mobile p.sh. Play Store per paisjet Android, App Store per paisjet iOS.
Lexoni komentet e perdoruesve te tjere pasi ato shpesh jane nje tregues i mire i problemeve te mundshme qe nje aplikacion mobile mund te kete.
Kontrolloni te drejtat qe kerkon aplikacioni. Tregohuni vigjilent dhe nese aplikacioni ju shfaq nje njoftim per aprovim per nje te drejte aksesi qe ju nuk ju duket e pershtatshme mos e aprovoni. Nese nje aplikacion ka te drejta per ate aksesuar, kameren, mikrofonin, vendodhjen, kujtesen etj. mund te mbledhe te dhena te cilat mund t’ia dergoje ofruesit te aplikacionit.
Shmangni perdorimin e WiFi publik dhe te pasigurt
Rrjetet me WiFi publik, si ato qe gjenden ne kafene, paraqesin rreziqe te konsiderueshme per sigurine tuaj ne Internet, veçanerisht nese kryeni transaksioneve bankare.
Falsifikimi i nje rrjeti WiFi publik nuk eshte shume i veshtire. Sapo te lidheni me nje rrjet te tille, te gjitha informacionet qe dergoni mund te pergjohen, perfshire emailet, fjalekalimet, detajet e kartes se debitit/kreditit, transaksionet elektronike bankare, fotografite, etj.
Ndiqni keshillat e meposhteme per te qendruar te sigurt ndersa perdorni WiFi publik:
Çaktivizoni konfigurimin qe i mundeson paisjeve tuaja te lidhet te menyre automatike me rrjetet WiFi prane, pasi mund te ndodhe qe te lidheni pa dashje me rrjete te pasigurta.
Mos kryeni veprime qe paraqesin risk gjate kohes qe jeni te lidhur me nje rrjet publik, p.sh. mos u logoni ne llogarine tuaj bankare ose kryeni transaksione financiare.
Nese perdorimi i nje WiFi publik nuk mund te shmanget, perdorni sherbime VPN (rrjet privat virtual) per te siguruar komunikimin dhe mbrojtur te dhenat tuaja.
Perdorni gjithmone nje fjalekalim te forte dhe sa here te jete e mundur edhe nje element te dyte autentifikimi
Individe ose grupe te caktuara keqdashese mund te perdorin nje sere mjetesh per te gjetur fjalekalimin e dikujt. Nje nga metodat konsiston ne perdorimin e nje liste qe permban fjalekalimet me te zakonshme, fjale fjalori dhe fjalekalime te dobeta. Nje fjalekalim me 8 karaktere i perbere nga numra dhe shkronja te medha e te vogla mund te thyhet ne ceshtje minutash nese aplikacioni nuk ka masa mbrojtese.
Prandaj, eshte e rendesishme qe nje fjalekalimet te jene te gjate dhe te mos permbajne fjale fjalori ne gjuhe te huaj per t’i bere te veshtire per t'u gjetur. Ne fjalekalim i forte do ishte: Fjalekal1metjanepersonalemos1dametetjere!
Gjithashtu duhet treguar kujdes qe nje fjalekalim te mos riperdoret per t’u loguar ne disa aplikacione ose paisje. Nese ndonje nga keto aplikacione hakohet, sulmuesit mund te marrin akses ne te gjitha aplikacionet dhe paisjet e tjera ku perdoret i njejti fjalekalim dhe te lexojne, kopjojne, publikojne, modifikojne dhe fshijne te gjitha te dhenat tuaja qe ndodhen ne to.
Me e rendesishmja, perdorni nje faktor te dyte autentifikimi (2FA) sa here te jete e mundur. 2FA shton nje shtrese sigurie duke kerkuar nje hap verifikimi dytesor, si p.sh. nje kod nje-perdorimshem i derguar me SMS apo email. Keshtu, edhe nese dikush arrin te gjeje fjalekalimin tuaj, ata nuk do te jene ne gjendje te hyjne ne llogarine tuaj pa faktorin e dyte, duke zvogeluar ndjeshem rrezikun e perdorimit te paautorizuar te aplikacioneve dhe paisjeve tuaja.
Mbroni identitetin tuaj online - tregoni kujdes nga faqet e rreme ne Internet
Individet dhe grupet kriminale online shpesh dergojne emaile phishing qe perfshijne linqe qe te cojne ne faqe web te rreme qe imitojne faqe te njohura si psh. faqen web te bankes. Keto faqe te rreme mund te duken pothuajse identike me ato reale, duke e bere te veshtire dallimin. Cdo e dhene qe ju vendosni ne keto faqe eshte e aksesuseshme nga pala mashtruese. Sapo ju te vendosni kredencialet tuaja te logimit ne faqen e rreme, mashtruesit mund t’i perdorin keto kredenciale per tu loguar ne llogarine tuaj bankare dhe te kryejne transaksione financiare nen identitetin tuaj.
Mbroni veten me keto hapa te thjeshte:
Kontrolloni nese URL e faqes permban HTTPS dhe ikonen e drynit: Faqet web legjitime perdorin HTTPS per te enkriptuar te dhenat tuaja gjate transmetimit, duke shtuar nje shtrese sigurie. Kerkoni ikonen e drynit ne shiritin e adreses, qe tregon nje lidhje te sigurt.
Shembull i nje faqeje jo te sigurt:
Shembull i nje faqeje te sigurt:
Mbroni femijet nga mashtrimet ne Internet dhe informacionet jo te pershtatshme per moshen e tyre
Ne kete epoke dixhitale qe po evoluon me shpejtesi, siguria e femijeve tane ne Internet eshte nje ceshtje qe ka nje rendesi te vecante.
Duke zbatuar keto masa te thjeshta, gjithesecili nga ne mund te krijoje nje mjedis me te sigurt dixhital ku femijet tane mund te eksplorojne dhe mesojne:
Kufizoni ekspozimin ndaj pajisjes elektronike. Ndonese teknologjia mund te jete edukative dhe argetuese, koha e tepert para ekranit mund te kete efekte negative ne mireqenien e femijeve tane dhe sigurine e tyre online. Konsideroni vendosjen e kufijve ditore kohore per perdorimin e pajisjeve elektronike dhe inkurajoni aktivitetet ne natyre, leximin e librave dhe lojat krijuese per te arritur nje ekuiliber zhvillimi te shendetshem. Nuk duhet te harrojme qe qellimi nuk eshte te eliminojme teknologjine, por t'i mesojme femijet tane qe ta perdorin ate me pergjegjesi dhe ne menyre te sigurt.
Perditesoni rregullisht systemin operativ dhe programet e instaluara ne paisjet qe perdoren nga femijet tuaj. Perditesimet shpesh perfshijne rregullime te rendesishme qe ndihmojne ne mbrojtjen kunder kercenimeve te mundshme ne Internet.
Perdorni opsionet e kontrollit prinderor. Shumica e pajisjeve, duke perfshire iOS dhe pajisjet Android, ofrojne opsione konfigurimi te kontrollit prinderor qe mund t'ju ndihmojne te menaxhoni pervojen e femijes tuaj ne Internet. Keto kontrolle jane user-friendly dhe mund te pershtaten sipas moshes dhe interesave specifike te femijeve.