Rritja e yield-eve mund t’i bëjë më tërheqëse fondet e investimit

Intervistë me Edlira Konini, Administratore e Përgjithshme, Raiffeisen Invest  

Prej fundit të vitit të kaluar, ka nisur një tendencë e rritjes së normave të interesit/yield-eve për Euron, ndërsa prej muajit mars, kjo tendencë po vërehet edhe për instrumentet në Lek.

Çfarë ndikimi ka pasur deri tani kjo rritje për fondet e investimit në Shqipëri?

Në fakt, presionet inflacioniste u ndien kudo në botë që gjatë vitit 2021, për shkak të ndërprerjeve në zinxhirin e furnizimit, rritjes së kërkesës së brendshme, si pasojë e hapjes së shpejtë të ekonomive pas krizës së Covid-19, si dhe likuiditetit të lartë.

Por, këto presione u rritën ndjeshëm me fillimin e luftës mes Rusisë dhe Ukrainës, e cila solli rritje të menjëhershme të çmimit të energjisë dhe lëndëve të para. Inflacioni u shfaq si një kërcënim global për rimëkëmbjen ekonomike.

Banka Qendrore Amerikane bëri reagimin e parë në muajin mars të këtij viti, duke rritur normën bazë të interesit, e cila u pasua edhe me tre rritje të tjera të konsiderueshme (e fundit në korrik 2022) prej 225 pikësh bazë në total.

Edhe Banka Qendrore Europiane, ndonëse më vonë, bëri rritjen e parë të normës në 11 vjet, në muajin korrik 2022, me 50 pikë bazë, çka ishte më e lartë sesa pritshmëritë e aktorëve të tregut. Ndërkohë në Shqipëri, Banka e Shqipërisë ndryshoi kahun e politikës monetare në mars, duke rritur normën bazë me 50 pikë, e cila u pasua nga një rritje tjetër prej 25 pikësh bazë në korrik 2022. Sot, kjo normë është 1.25%.

Ashtu siç pritej, ndikimi ishte i ndjeshëm në ecurinë e normave të interesit të bonove të Thesarit dhe Obligacioneve të Qeverisë Shqiptare, të cilat kanë shënuar rritje deri në 140 pikë bazë krahasuar me të njëjtën periudhë një vit më parë.

Për më tepër, është konstatuar një pjesëmarrje e ulët e aktorëve financiarë në ankandet e zhvilluara nga Ministria e Financave, kryesisht si pasojë e pritshmërive të tyre për rritjen e mëtejshme të normave (përgjithësisht norma mesatare e mbulimit të ankandeve ka rezultuar më pak se 1), gjë që ka rritur presionet ndaj normave të interesit.

Për shkak të marrëdhënies së anasjelltë mes normës së interesit dhe çmimit të një letre me vlerë (pra kur normat rriten, çmimet ulen dhe anasjelltas) dhe mënyrës së vlerësimit të aseteve të fondeve të investimit (asetet mbahen në portofol me vlerën e tregut dhe ky rivlerësim bëhet në bazë ditore) sigurisht që fondet e investimit patën rënie të performancës e cila u pasua me rritje të tërheqjeve nga investitorët. Në total, tregu i fondeve të investimit ka pësuar tkurrje me rreth 11.4%. 

Mendoni se normalizimi i politikës monetare dhe rritja graduale e yield-eve mund t’i bëjë fondet e investimit alternativa më tërheqëse në një perspektivë afatmesme?

Mendoj se po. Normalizimi i politikës monetare ka efekte negative afatshkurtra për fondet e investimit, por në një horizont afatgjatë, duhet konsideruar nga investitorët si oportunitet, pasi shoqëritë administruese kanë mundësi të riinvestojnë titujt e maturuar në instrumente financiare me interesa më të larta e për rrjedhojë, të rrisin kthimin afatgjatë të fondeve.

Por për këtë, investitorët ekzistues nuk duhet të ndryshojnë objektivin e investimit dhe të tërhiqen nga fondet në momentin e gabuar, por të ruajnë vizion afatgjatë, me qëllim arritjen e objektivave të performancës. 

Prisni që inflacioni i lartë të sjellë ndikim domethënës në frenimin e kursimeve në ekonomi dhe në ç’masë mund ta prekë një zhvillim i tillë rritjen e fondeve të investimit dhe pensioneve?

Siç e përmenda edhe më parë, inflacioni i lartë është kërcënim për rritjen ekonomike, pasi ul fuqinë blerëse të konsumatorit dhe rrjedhimit, edhe kërkesën, rrit kostot e financimit dhe përgjithësisht, krijon pasiguri, të cilat frenojnë si bizneset ashtu edhe individët për të investuar.

Por, nga ana tjetër, një para e painvestuar zhvlerësohet, ndaj rekomandohet investimi në terma afatmesëm dhe afatgjatë, me qëllim për t’i dhënë individit një shans për të amortizuar pjesërisht, ose plotësisht, efektet e inflacionit.

Për shembull, fondet e investimit ose pensionit, janë një mënyrë efektive për të diversifikuar rrezikun, në përputhje me profilin e rrezikut të investitorit.

Gjithashtu, në këtë periudhë të tensionuar të tregjeve financiare, ne rekomandojmë fort planet e investimit si një alternativë shumë e mirë, sepse nëpërmjet investimeve periodike, të rregullta dhe në vlera të ulëta përfitohet nga efekti i kostos mesatare.

Kjo do të thotë që gjatë një periudhe rënëse të çmimit të kuotës së fondit të investimit mund të blihen më shumë kuota dhe kështu investitori përfiton edhe nga luhatshmëria negative e fondit, duke ulur koston mesatare të blerjes së kuotave në fond.

Sigurisht, investitori duhet të jetë i përgatitur që vlera e investimit të tij mund të luhatet. Por sa më gjatë të qëndrojë i investuar, aq më shumë potencial ka që paratë e tij të rriten – dhe të rikuperohen nga çdo pengesë gjatë rrugës. Alternativat e investimit në monedhën vendase ngelen të kufizuara.

Shihni potenciale të afërta që alternativat e investimit të diversifikohen dhe në cilat instrumente?

Një nga rreziqet kryesore, me të cilin përballen fondet e investimit në Lek, është përqendrimi në një emetues të vetëm që është qeveria shqiptare.

Ndaj do të ishte shumë pozitive pasja e alternativave për të diversifikuar investimet e fondeve. Por këto alternativa duhet të jenë serioze dhe jo me rrezik shumë të lartë, pasi ne nuk mund t’i ekspozojmë investitorët ndaj instrumenteve me rrezik të lartë krediti, apo tregu.

Fondet Raiffeisen Prestigj dhe Raiffeisen Vizion (në Lek) janë fonde me profil rreziku nën mesataren dhe ne dëshirojmë t’i mbajmë në këto nivele.

Më konkretisht, ne gjykojmë se instrumente të reja që mund të kenë potencial për të hyrë në treg, janë obligacionet e emetuara nga qeveritë vendore, ndërmarrjet publike dhe korporatat vendase. Më pas, me krijimin e një tregu (burse) të mirëfilltë/funksional, mund të emetohen edhe aksione nga korporatat e listuara.

Një tjetër alternativë që mund të ishte e përshtatshme në këto momente, ku shihet interes i madh në tregjet ndërkombëtare për produktet ESG, do të ishte emetimi i obligacioneve për financimin e projekteve me fokus mbrojtjen e mjedisit.

Aktualisht, obligacionet e qeverisë nuk i plotësojnë kushtet për t’u certifikuar si ESG, por mund të jetë me vend që të diskutohet me autoritetet përkatëse, mundësia e certifikimit si ESG të obligacioneve të emetuara për projekte të caktuara, çka do të mundësonte financimin me një normë më të ulët. Në kontekstin aktual të rritjes së normave, kjo do të ishte me shumë interes. Së fundmi, kursi i këmbimit mes Euros dhe Lekut ka prekur nivelet më të ulëta historike. 

Çfarë ndikimesh mund të ketë nënçmimi i Euros për fondet e investimit? A mund të ketë ky faktor ndonjë ndikim domethënës në preferencat e investitorëve kundrejt monedhës europiane?

Pas një kohe të gjatë stabiliteti të kursit të këmbimit, në muajt e fundit është vërejtur luhatshmëri në rritje. Vetëm pak muaj më parë pati zhvlerësim të menjëhershëm të Lekut ndaj monedhës europiane, i cili nuk zgjati shumë.

Aktualisht, shohim një trend rënës të monedhës Euro kundrejt të gjitha monedhave, që duket më afatgjatë dhe i rëndësishëm se trendi momental i sezonit veror, i cili është vënë re në vitet e shkuara.

Për sa u përket investimeve në fondet tona në Euro, mendoj se ndikimi do jetë i kufizuar. Së pari, këto fonde kanë horizont investimi më afatgjatë dhe investitorët, tashmë, janë familjarë me luhatshmërinë në tregje si të normave, ashtu edhe të kursit të këmbimit.

Së dyti, investitorët e fondeve në Euro të Raiffeisen Invest nuk ndikohen nga ecuria e kursit të këmbimit, pasi si investimet në fonde, ashtu edhe shlyerjet kryhen në të njëjtën monedhë, që është Euro.Nga ana tjetër, monedha Euro konsiderohet si një monedhë sigurie për kursimet në Shqipëri, ndaj numri i atyre që do të këmbenin eurot për t’i investuar në lekë mendojmë që mbetet i ulët.